Με αφορμή τον 8ο αγώνα δρόμου πόλης – τρέχουμε για τον Αυτισμό που πραγματοποιήθηκε στο Δήμο μας στις 7 Απριλίου και στον οποίο έλαβαν μέρος τυπικά άτομα, άτομα με κινητικές αναπηρίες και άτομα με Αυτισμό , θα σας πρότεινα να σταθούμε λίγο στην έννοια της συμπερίληψης.
Με τον όρο ‘’συμπερίληψη’’ δεν εννοούμε φυσικά απλά την τοποθέτηση ενός ατόμου με κινητική αναπηρία ή ατόμου με Αυτισμό μέσα σε μια ομάδα ή δραστηριότητα. Αλλά τη διαμόρφωση ενός ενιαίου συστήματος που να συμπεριλαμβάνει όλα τα μέλη τηε ομάδας ως ενεργά και πλήρως συμμετέχοντα. Απαραίτητη προϋπόθεση γι αυτό είναι να θεωρήσουμε την διαφορετικότητα ως κανόνα και να παρέχουμε ουσιαστική και αποτελεσματική υποστήριξη σε κάθε μέλος, χωρίς διακρίσεις. Για καθέναν από τους συμμετέχοντες, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για εξατομικευμένη προσέγγιση και προσαρμογή των στόχων στις ανάγκες τους, ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της ομάδας.
Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά τα άτομα με Αυτισμό, διαφορετικές μεταξύ τους ανεξάρτητες μελέτες σχετικές με την συμπερίληψη καταδεικνύουν τα πολλαπλά οφέλη της, τόσο για τα τυπικά όσο και για τα άτομα με Αυτισμό (αυξημένα επίπεδα δέσμευσης, κοινωνικής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, κατανόησης, ενσυναίσθησης).
Για να εντάξουμε ένα άτομο με Αυτισμό σε μια ομάδα, θα πρέπει να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, λαμβάνοντας υπόψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου ατόμου και χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες στρατηγικές και τεχνικές για την εκπαίδευσή του (πχ συμμετοχή σε μια πρώτη φάση σε μικρές υποομάδες). Παράλληλα θα πρέπει να εκπαιδεύσουμε/υποστηρίξουμε τον εκπαιδευτή της ομάδας και να ενημερώσουμε όλα τα εμπλεκόμενα μέλη, έτσι ώστε να πλαισιώσουν κι εκείνα με τη σειρά τους το νέο μέλος. Μεγάλη βαρύτητα, εκτός από τις γνωστικές δεξιότητες, θα πρέπει να δώσουμε και στον τομέα της συμπεριφοράς.
Επιπλέον θα πρέπει να οργανώσουμε το χώρο και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν. Ο χώρος μας θα πρέπει να έχει μια ξεκάθαρη δομή, με σαφή όρια ώστε να γίνει κατανοητός και προβλέψιμος από το άτομο με Αυτισμό. Θα πρέπει να φροντίσουμε να μειώσουμε τους παράγοντες διάσπασης και τα επιβαρυντικά αισθητηριακά ερεθίσματα, να περιορίσουμε τις προφορικές οδηγίες δημιουργώντας ένα οπτικοποιημένο πρόγραμμα (το άτομο με Αυτισμό πρέπει να γνωρίζει με ακρίβεια τα βήματα που θα ακολουθήσει για να πετύχει το στόχο του) και αξιοποιώντας εικόνες και βίντεο, να προβλέψουμε χρόνο εξατομικευμένης διδασκαλίας, ώστε να εγκατασταθεί μια μαθησιακή ρουτίνα.
Το εγχείρημα αυτό δεν είναι εύκολο. Οι δυσκολίες που αναπόφευκτα θα προκύψουν οφείλονται κυρίως στα ελλείμματα του Αυτισμού (κοινωνική επικοινωνία, συμμετοχή σε ομάδες, αλληλεπίδραση, επικοινωνιακές δεξιότητες) και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ατόμου. Τομείς όπου θα μπορούσε να λειτουργήσει, με κάποιες προσαρμογές η συμπερίληψη, είναι ενδεικτικά ο αθλητισμός, οι εικαστικές δραστηριότητες, η ενασχόληση με τη φύση και το περιβάλλον.
Τυπικά άτομα και άτομα με αναπηρία μπορούν να συνυπάρξουν, να εκφραστούν και να λάβουν ικανοποίηση από κοινές δραστηριότητες.
Μαριλένα Γερακίνη
Κλινική Ψυχολόγος
